Komisja Europejska pod przywództwem przewodniczącej Ursuli von der Leyen pełni rolę koordynatora, pomagając państwom członkowskim w walce z epidemią COVID-19. Komisja podejmuje również działania mające na celu złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków epidemii w Unii Europejskiej.
Podstawą prawną na podstawie, której są podjęte działania to przede wszystkim:
- Artykuł 107 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
- Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.
- Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest:
- b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;
oraz
- Artykuł 107
- Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana:
- c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem.
Prace koordynuje ośmiu komisarzy odpowiedzialnych za osiem obszarów (Zespół ds. szybkiego reagowania na koronawirusa):
- Wiceprzewodnicząca wykonawcza Margrethe Vestager – Europa na miarę ery cyfrowej
- Wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis – gospodarka służąca ludziom
- Paolo Gentiloni – aspekty makroekonomiczne.
- Thierry Breton – rynek wewnętrzny
- Stella Kyriakides – kwestie dotyczące zdrowia
- Ylva Johansson – kwestie dotyczące granic
- Janez Lenarčič – zarządzanie kryzysowe
- Adina Vălean – mobilność
Strategią Unii Europejskiej w zakresie zarządzania wybuchem jest:
- zapewnienie niezbędnych dostaw do systemów opieki zdrowotnej poprzez zachowanie integralności jednolitego rynku oraz łańcuchów produkcji i dystrybucji,
- wpieranie ludzi, aby nie wpływać nieproporcjonalnie na dochody i miejsca pracy oraz aby uniknąć trwałych skutków kryzysu,
- wpieranie firm i zapewnienie płynności sektora finansowego, który może nadal wspierać gospodarkę,
- umożliwić krajom Unii Europejskiej podejmowanie zdecydowanych działań w skoordynowany sposób, w tym poprzez złagodzenie przepisów dotyczących pomocy państwa i środków wsparcia.
Częścią reakcji Unii Europejskiej będzie zmiana zasad finansowania, które muszą zostać zatwierdzone zarówno przez Parlament, jak i Radę. Komisja Rozwoju Regionalnego Parlamentu dąży do jak najszybszego zakończenia analizy wniosku. Komisja budżetowa Parlamentu zobowiązała się również do zajęcia się wszystkimi inicjatywami mającymi na celu jak najszybsze złagodzenie skutków epidemii. Komisja zaproponowała zawieszenie przepisów zobowiązujących linie lotnicze do obsługi większości miejsc na start i lądowanie. Jest to niezbędne, aby uniknąć ogromnych strat. W obecnej sytuacji przepisy doprowadziły do tak zwanych „lotów widmowych” z niewielką liczbą pasażerów.
Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen ogłosiła unijną inicjatywę o wartości 37 mld euro w ramach pakietu środków mających złagodzić wpływ epidemii na gospodarkę. „Jesteśmy gotowi zrobić więcej w miarę rozwoju sytuacji. Zrobimy wszystko, co konieczne, aby wesprzeć Europejczyków i europejską gospodarkę” – powiedziała von der Leyen.
Komisja Europejska proponuje zniesienie w tym roku obowiązku zwrotu przez kraje członkowskie niewydanych płatności zaliczkowych na fundusze strukturalne. Stanowi to około 8 miliardów euro z budżetu Unii Europejskiej, które państwa unijne będą mogły wykorzystać. Von der Leyen zapowiedziała też elastyczne podejście do deficytów budżetowych i pomocy publicznej państw unijnych. Poinformowała też, że Unia Europejska zagwarantuje pożyczki w wysokości 8 mld euro dla 100 tys. firm. W nadchodzących tygodniach 1 mld euro zostanie przekierowanych z budżetu jako gwarancja dla Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego w celu zachęcenia banków do zapewnienia płynności małym i średnim firmom.
Komisja Europejska poinformowała również o planowanej dystrybucji środków w ramach inicjatywy tzw. koronafunduszu. Polska ma zostać największym jej beneficjentem przyjmując pomoc o wartości ponad 7,4 mld euro, czyli ponad 32 mld zł. W tym celu Komisja proponuje zniesienie w tym roku spoczywającego na niej obowiązku złożenia wniosku o zwrot niewydanych płatności zaliczkowych na europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne będące obecnie w posiadaniu państw członkowskich.
Ponadto w przypadku tych samych instrumentów wprowadzone zostaną wakacje kredytowe – pozwalające na opóźnione spłaty pożyczek – w ramach tych samych instrumentów, co złagodzi obciążenie ich finansów. Pomoc przyznana bankom przez państwa członkowskie nie ma na celu zachowania lub przywrócenia rentowności, płynność lub wypłacalność instytucji lub podmiotu. W rezultacie pomoc nie byłaby kwalifikowana jako nadzwyczajne publiczne wsparcie finansowe.
Obejmuje to wsparcie dla przedsiębiorstw w określonych sektorach i obszarach, które borykają się z zakłóceniami produkcji lub sprzedaży, a zatem są dotknięte ograniczeniem płynności, w szczególności MŚP. Działania mogą obejmować: środki podatkowe skierowane do przedsiębiorstw w dotkniętych regionach i sektorach (np. Odroczenie płatności podatków od osób prawnych, składek na ubezpieczenie społeczne i VAT; przyspieszenie płatności i zaległości rządowych; ulgi podatkowe; bezpośrednie wsparcie finansowe). Gwarancje dla banków na wsparcie firm posiadających kapitał obrotowy i gwarancje eksportowe, ewentualnie uzupełnione o środki nadzorcze.
Pakiet pomysłów Komisji Europejskiej zakłada większą elastyczność w przesuwaniu środków między funduszami, tak by jak najwięcej trafiło na wsparcie dla służby zdrowia, dla przedsiębiorstw, które najbardziej ucierpią z powodu epidemii, oraz na pomoc na rynku pracy, czyli wszystkie działania związane np. z zasiłkami, kwarantanną czy przerwami w pracy.
W ramach programu Horyzont Europa 2020, Komisja zmobilizowała środki w wysokości 140 mln euro na dwa specjalne programy badawcze, mające na celu lepsze poznanie koronawirusa oraz rozwój diagnostyki, szczepienia i leczenia. 80 mln euro wsparcia ma otrzymać niemiecka firma CureVac, pracująca nad stworzeniem szczepionki.
Również Fundusz Solidarności UE – FSUE, który powstał w 2002 roku jako reakcja na poważne powodzie w Europie Środkowej i jest jednym z głównych instrumentów Unii Europejskiej w zakresie odzyskiwania danych po awarii i namacalny wyraz solidarności z Państwami członkowskimi dotkniętymi klęskami żywiołowymi zostanie rozszerzony. W ramach odpowiedzi na wybuch COVID-19 Komisja zaproponowała w marcu 2020 r. objęcie nim również kryzysów zdrowia publicznego w celu uruchomienia FSUE dla najbardziej dotkniętych państw członkowskich. W ramach FSUE dostępnych jest do 800 mln EUR w 2020 r.
Europejski sojusz na rzecz Manifestu Turystycznego, głos europejskiego sektora podróży i turystyki, wydał następujące oświadczenie w sprawie wdrożenia pilnych środków mających na celu ograniczenie wpływu epidemii COVID-19 na ten sektor „Skutki wybuchu są już odczuwalne w całej gospodarce światowej. Spadła aktywność gospodarcza, a wszystkie dowody wskazują na znaczne pogorszenie koniunktury na obszarach dotkniętych wirusem. Szczególnie dotknięty jest sektor turystyki i podróży. W grę wchodzą obecnie miliony miejsc pracy, a wiele małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) ryzykuje zamknięcie działalności. Wsparcie dla turystyki musi być priorytetem w reagowaniu na kryzys, planach naprawy i działaniach dotkniętych gospodarek. W odpowiedzi na epidemię, która dotknęła coraz większą liczbę krajów na całym świecie, kilka rządów ogłosiło, między innymi, środki nadzwyczajne, aby zakazać dużych zgromadzeń ludzi w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się wirusa COVID19. Bez odpowiednich środków wsparcia decyzje te będą miały druzgocące konsekwencje gospodarcze i społeczne dla sektora występów na żywo, ponieważ liczne wydarzenia na żywo i trasy koncertowe są nagle anulowane. Bez względu na to, czy są zatrudnieni czy niezależni, pracownicy sektora, którzy często znajdują się już w niepewnej sytuacji, stoją w obliczu nagłej i dramatycznej utraty dochodów. Wiele organizacji występów na żywo zostanie poważnie osłabionych lub zagrożonych z powodu ograniczenia liczby występów, tras koncertowych i wydarzeń na żywo.”
Unia Europejska ogłosiła Inicjatywę Reagowania Koronnego „skierowaną do systemów opieki zdrowotnej, MŚP, rynków pracy i innych wrażliwych części naszych gospodarek” i mobilizującą inwestycje publiczne w wysokości 25 miliardów euro. Weryfikowane jest, czy ta inicjatywa przynosi korzyści sektorowi występów na żywo proporcjonalnie do bezprecedensowego wyzwania, przed którym obecnie stoi, oraz wszystkich pracowników, niezależnie od ich statusu umownego, którzy polegają na tych programach i wydarzeniach, aby zarabiać na życie.
Linki:
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_20_458
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_440
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_20_459